De stempel die Indo's wisten te drukken op het Nederlandse muzieklandschap is nooit op waarde geschat. Indo's die zich vanuit Indonesië in Nederland vestigden konden voornamelijk rekenen op hoon en discriminatie.

Wie eind januari 1960 een televisietoestel had aangeklikt, had wellicht het eigenzinnige muziekoptreden van de Tielman Brothers live kunnen meekijken op één van de twee bestaande televisiekanalen. Degenen die destijds naar hun teevee-set staarden, waren weggeblazen door de energie van deze Indonesische artiesten. De groep straalde een bepaalde aantrekkingskracht uit met hun unieke en wilde manier van muziek maken. Nederland maakte kennis met zogenaamde Indo-rockers. Muziekgroepen als de Tielman Brothers, The Crazy Rockers en Electric Johnny and his Skyrockets, waren vernieuwend, luid en energiek op het podium.

Dit soort Indo-muzikanten maakten op een andere manier gebruik van instrumenten dan in Nederland gewoon was. Zo remixte zij als het ware hun instrumenten; neem bijvoorbeeld de creatie van de eerste basgitaar met slechts drie snaren in Nederland, of hoe de Tielman Brothers hun gitaren met drumstokken te lijf gingen. Hun ongewone werkwijze wist in selecte kringen een snaar te raken, maar het respect voor de creatieve kracht van Indo-muzikanten was nooit vanzelfsprekend. Ook al waren hun talenten gepolijst en rockten zij al jarenlang op podia.

In tegenstelling tot de vernieuwende Indo-muzikanten wist de Nederlander Peter Koelewijn (van de hit Kom van dat dak af!), de zelfbenoemde eerste rocker van Nederland, vrij gemakkelijk de harten (en deuren) van mainstream Nederland te openen met zijn ‘vernieuwende’ rockmuziek. Schrijnend gezien de uit Indonesië overgekomen Indo-muzikanten al geruime tijd aan de weg aan het timmerden om hun muzikale visie op rock ‘n roll muziek te ontwikkelen. In Indonesië luisterde men namelijk vooral naar Amerikaanse radiozenders, waardoor de muzikale invloed van Amerikaanse artiesten als Nat King Cole en later Elvis Presley en James Brown al jarenlang gemeengoed was binnen Indonesische communities. Indo-rock was binnen Indonesië een gevestigd fenomeen. Sterker nog, vóór hun emigratie naar Nederland speelde de Tielman Brothers zelfs in het paleis van president Soekarno. Indo-rock werd in Indonesië geadoreerd.

Maar hoe kwamen die Indo’s met hun verrassende muziek in Nederland terecht? Toen na eeuwenlange koloniale overheersing Nederland in 1949 de onafhankelijkheid van de kolonie Indonesië erkende, moest er door veel Indo’s in de jaren daarna een moeilijke beslissing worden genomen: naar Nederland verhuizen en gedwongen de Nederlandse nationaliteit aannemen, of in Indonesië blijven en geen enkele aanspraak meer kunnen maken op de kwalitatief betere Nederlandse voorzieningen, zoals onderwijs. Veel Indo’s kozen – met het oog op de toekomst van hun kinderen – voor een leven in Nederland. En zo kwam er een migratiestroom op gang van Indo’s die naar Nederland trokken. Onder deze mensen waren ook veel muzikanten, die al jarenlang in hun thuisland de sterren van de hemel speelden.

Indonesische muzikanten, met hun unieke culturele en muzikale mix, hadden veel invloed op Nederlandse muziekproducties. Indo’s produceerde een uniek sound; een levendige tropische vibe, gemixt met Amerikaanse rock ‘n roll. Een originele sound waar diverse muzikale invloeden elkaar troffen. Veel Nederlandse artiesten en producers lieten zich door deze sound inspireren, maar voelde zich te goed om daar openbaar waardering voor uit te spreken. De stempel die Indo-muzikanten op Nederland drukten is nooit op waarde geschat. Indo’s die zich vanuit Indonesië in Nederland vestigden konden publiekelijk rekenen op hoon en discriminatie. Toen de Tielman Brothers in 1960 vanwege hun talent toch een kans kregen voor een groot publiek op te treden op de Nederlandse televisie, sprak Mies Bouwman na afloop van het optreden denigrerend over ‘apen die in de rimboe thuishoren’.

Toen in de jaren 60 bands als de Beatles of Jimi Hendrix ook in Nederland groter werden, verdwenen de meeste Indo-rockers compleet van de radar van muzikaal Nederland. Waar Nederbiet (Nederlandse pop-rock muziek) nog prominent aanwezig is in het Nederlands muziekarchief, lijken verhalen over de invloed van Indo-muzikanten een ondergesneeuwd kindje. Deze absentie binnen het muzikale canon is frappant, omdat Indo’s enorm veel invloed hebben gehad op de ontwikkeling van de Nederlandse popmuziek. Wie op zoek is naar (inter)nationale waardering voor en storytelling rondom Indo-muzikanten, moet het vooral hebben van chronieken die afwijken van de eurocentristische geschiedvertelling.

screenshot_surabaya_punya_cerita_vol_1Passage van Dhahana Ali uit Surabaya Punya Cerita: Vol. 1 (2014).
Jiwa Jiwa: Indonesische rock, funk, soul, disco, boogie

Sekan is muzikant, Red Light Radio-DJ en runt zijn eigen platform Jiwa Jiwa. Jiwa Jiwa is een platform en platenlabel dat zoekt naar obscure, zeldzame en moeilijk te vinden Indonesische funk, soul, disco, rock, boogie en meer. Daarnaast is Sekan één van de kunstenaars die onderdeel is van de tentoonstelling Apa kabar? (What’s new?), een project waar je voor jezelf kan nagaan in hoeverre culturele uitwisseling en het remixen van mainstream cultuur problematisch of juist bevrijdend werkt. De tentoonstelling is tot en met 26 mei 2019 te bezoeken.

Sekan is van mening dat een groot deel van de Indonesische muziek niet de aandacht krijgt die het verdient; en probeert deze erkenning alsnog te bewerkstelligen. Daarom hebben we hem gevraagd zijn archief in te duiken, op zoek naar inspirerend Indo-muziek uit Nederland waarvan hij vindt dat het opnieuw gehoord moet worden.

Hieronder een vier nummers geselecteerd door Sekan; een hommage aan ‘verloren’ Indo-muziek, die ongemerkt fungeerde als inspirationele bakermat van moderne Nederlandstalige (rock)muziek. Alle nummers hieronder zijn opgenomen in Nederland.

Tielman Brothers – Black Eyes / Live Instrumental (1960)

‘Een tijdloos nummer, in mijn ogen. Deze Instrumentale versie van Black Eyes die laat zien hoe ver de Tielman Brothers hun tijd vooruit waren op muzikaal gebied. Maar zeker ook op het gebied van performance!’

Kulit Bia – The Struggle (1979)

‘Fantastische plaat over “the struggle” van onze ouders en voorouders. Deze struggle is ook terug te zien op de cover van de single en getuigt van een mooi historisch besef:  ‘dedicated to our parents’.’

Lilli’s Children – Uncle Njo (1978)

‘Funk Rock met heavy James Brown invloeden, opgenomen in Breda. Met een heerlijke lo-fi huiskamer sound.’

Dance Reaction – Disco Train (1981)

‘Early 80s disco met een killer baslijn. En heel vet gebruik van de vocoder.’

Dit verhaal is geschreven door Molly Baas als onderdeel van Apa kabar? (What’s new?), dat is geopend van 29 maart tot 26 mei 2019.

Met een bijdrage van Jiwa Jiwa.

Related

Website by HOAX Amsterdam