MaMA 

The Silent Clowns is een internationale groepstentoonstelling met slapstick als fysieke vorm van humor als uitgangspunt. De titel is afgeleid van het boek The Silent Clowns van filmcriticus Walter Kerr, over de geschiedenis van de komische stille film. De grappen in de bekende zwart-wit slapstickfilm gaan terug naar de planken van de 16e eeuwse commedia dell’arte, waarin de Harlekijn een houten stok (de zogenaamde slapstick) gebruikte om de klappen op het achterwerk van zijn medespelers luister bij te zetten. Ook het Vaudeville theater uit het eind van de 19e eeuw was een voorloper. Het visuele spektakel en de lichamelijke aard van de acrobatische grappen uit dit volkse theater maakte deze vorm van humor uitermate geschikt voor een vertaling naar het witte doek. Slapstickacteurs als Buster Keaton en Charlie Chaplin gebruikten de fratsen en trucs die zij leerden op de planken van het toneel voor een komisch genre in de stille film. Slapstickhumor kent ook veel hedendaagse verschijningsvormen in populaire beeldcultuur, denk aan de grappen in films van Mr. Bean, Jackass, of de vele fails die te vinden zijn op YouTube.

Slapstick is de lichamelijke vorm van humor bij uitstek. Allerlei lichamelijke ongemakken worden op clowneske manier uitvergroot, of het lichaam fungeert als onderdeel, een levenloos rekwisiet bijna, van visueel spectaculaire stunts. Slapstick is de wereld van het kleine gebaar met grote gevolgen, waar oorzaak en gevolg het aan iedere vorm van logica ontberen. Slapstickpersonages zijn in voortdurende worsteling met de wereld om hen heen, waarbij hun eigen lichaam dient als belangrijkste instrument. Slapstick is de wereld van botsingen, catastrofale rampen en transformatie, een plaats waar extravagante chaos zegeviert en waar de grilligheid van het toeval regeert over alle vormen van logica. De hoofdrolspelers zijn slachtoffer van de omstandigheden en de wetten van de zwaartekracht lijken hun lot voor altijd te bepalen. Slapstickacteurs als Buster Keaton stappen onverschrokken in dit universum rond, en laten zich meevoeren in deze paradoxale krachten van orde en chaos.

In het licht van slapstick als vorm van humor zijn er verschillende elementen die de kunstwerken in de tentoonstelling met elkaar verbinden. De manier waarop Roman Signer zelf deelneemt aan zijn experimenten en hierin in eerste instantie levenloze objecten als een kajak in beweging brengt doet denken aan de stunts van Buster Keaton, waarbij hij gebruik maakt van hele grote of kleine rekwisieten. Allebei onderzoeken ze op een onverschrokken manier de wereld om hen heen, waarbij mislukking eerder regel is dan uitzondering. Wij hebben de Dogs of $hame uitgenodigd een nieuwe film te maken voor deze tentoonstelling. Hun werk doet meer denken aan de vroegste humoristische sketches uit de begintijd van de stille film, waarbij allerlei attributen werden gebruikt bij het uithalen van kwajongensgrappen. Meer subtiele werken, zoals het werk Ongestraft van Gerard Herman, laten zien dat slapstick niet alleen lomp of chaotisch is, maar ook gekenmerkt wordt door sierlijke innovatie. In eerste instantie levenloze objecten worden door de kunstenaar tijdelijk leven ingeblazen. De werken worden gekenmerkt door een bepaald absurdisme, dat ligt in het contrast tussen een geleverde inspanning, en het doel ervan. De grappen of gebeurtenissen hebben geen doel behalve het gebeuren of plaatsvinden zelf. Dit maakt dat mislukking geen mislukking meer is, maar een komisch spektakel.

Voor deze tentoonstelling heeft MAMA Willem Claassen gevraagd een ruimtevullende installatie te maken in de showroom. Naast videowerken van de deelnemende kunstenaars wordt in deze installatie beeldmateriaal vertoond van zwart-wit slapstickfilms uit het begin van de 20e eeuw tot amateurfilms van YouTube. Op deze manier wordt een context gevormd waarin de kunstwerken in de tentoonstelling gezien kunnen worden in een slapstickkader. Aan de andere kant maakt de context van de tentoonstelling dat we Buster Keaton of Charlie Chaplin bijna als absurdistische kunstenaars kunnen zien, die met grote genialiteit hun grappen construeren.

Daarnaast zal de installatie fungeren als arena voor een performance-event tijdens het festival de Wereld van Witte de With door twee professionele moderne dansers: Jakob Witte (NL, 1984) en Melanie Wirz (CH, 1986). Zij zullen een slapstickchoreografie bedenken waarin zij gebruik maken van de beperkingen en mogelijkheden van de tentoonstellingsruimte en de inrichting ervan. Meer info.